بهترین اسباب‌بازی‌ها برای نوزادان ۶-۳ ماهه و روش بازی

بازی کردن با تولد آغاز می‌شود و در سه تا شش ماهگی اولین نشانه‌های مشارکت فعال نوزاد در بازی دیده می‌شود. آن‌ها هیجان زده می‌شوند، دست و پا می‌زنند و با صدایی که دل آدم را می‌برد می‌خندند. به خاطر دارم پسرم در چهار ماهگی با شنیدن صداهایی که پدرش با دهان در می‌آورد از ته دل می خندید. بازی کردن با نوزادان سه تا شش ماهه علاوه بر اینکه بر یادگیری و رشد کودکان موثر است، پیوند عاطفی بین والدین و نوزاد را تقویت می کند و باعث می‌شود نوزاد احساس امنیت کند. 

اهمیت بازی با نوزادان ۳ تا ۶ ماهه:

نوزادان در سه ماهه اول حرکات غیر ارادی دارند، این حرکات در ابتدا برای نوزاد بدون معنا و مفهوم است و اما در سه ماهه دوم پس از تولد، هماهنگی نوزاد با محیط و رشد همه جانیه او کمک می‌کند تا حرکات غیر ارادی به تقلید  از صداها و حرکات پدر و مادر تغییر کند. ژان پیاژه روان‌شناس و فیلسوف فرانسوی معتقد است که بازی کردن در کودکان یک مسیر تکاملی را طی می کند که سه مرحله دارد: ۱- بازی های تمرینی ۲- بازی های نمادین ۳- بازی های با قاعده.

کودک در اولین مرحله یعنی دوران بازی‌های تمرینی اعضای بدنش را به حرکت در می‌آورد و بر آن‌ها مسلط می‌شود. مثلا دستها، پاها و چشمهای خود را به کار می اندازد. با حرکاتی ساده در مقابل دیگران و محیط واکنش نشان می دهد و سپس به مرحله تقلید حرکات دیگران می رسد. در این دوران انجام دادن بازی‌هایی که به آگاهی از بدن و تقویت حواس کودک کمک کند، بسیار مهم است. در این یادداشت ۷ اسباب بازی برای نوزادان ۳ تا ۶ ماهه را معرفی و روش بازی کردن با آن را توضیح داده‌ایم. 

بازی ماهی کوچولو برای نوزاد:

هدف: پرورش مهارت‌های زبانی کودک

لوازم: وان آب، پاپت حمام

روش بازی: حمام کردن یک زمان عالی برای بازی با کودک است. زمانی که کودک در آب است، پاپت‌های عروسکی را در آب بیندازید، آن‌ها را در آب تکان دهید و این شعر را برای کودک بخوانید: ماهی کوچولو شنا کن/ ماهیا رو صدا کن / ماهی کوچولو کجا رفت؟/ اینجا، اونجا، اینجا رفت/ حالا کجاست؟ همین جا/ اینجا، اونجا، همین جا/ شلپ و شلوپ همین جا . با گفتن کلمه شلپ و شلوپ کمی آب رو کودک بپاشید.

 بازی دستت رو دراز کن نی‌نی!

هدف: رشد حرکتی نوزاد

لوازم بازی: پلی جیم یا اسباب بازی مورد علاقه کودک

روش بازی: کودکان چهار ماهه علاقه دارند دست‌هایشان را به سمت اشیا دراز کنند. این دوران زمان مناسبی برای استفاده از پلی جیم کودک است. کودک را به پشت روی پلی‌جیم بخوابونید و به او فرصت دهید برای گرفتن عروسک‌های آویز تلاش کند. یادتان باشد عروسک‌های آویز را کمی در جایشان شل کنید تا کودک بتواند با کشیدن آن‌ها را بیندازد و در دست بگیرد. این حرکات تاثیر زیادی بر رشد حرکتی نوزاد دارد.

اگر پلی جیم ندارید کودک  سه تا شش ماهه تان را روی پایتان بنشانید و اسباب‌بازی مورد علاقه‌اش را به او بدهید تا در دستانش نگه دارد. با او صحبت کنید و اسباب بازی را برایش تکان دهید و با آن بازی کنید تا توجه نوزاد به خوبی جلب شود. حالا اسباب‌بازی را کمی عقب‌تر بگیرید طوری که لازم باشد کودک دستش را دراز کند و برای گرفتن آن تلاش کند. این کار ماهیچه‌های نوزاد را تقویت می‌کند. زمانی که کودک موفق به گرفتن اسباب‌بازی می‌شود او را تشویق کنید و اجازه دهید با اسباب‌بازی بازی کند.

بازی‌های بانمک با انگشتان دست

هدف: شناخت بدن

لوازم بازی: کتاب بازی با انگشت‌ها ( توضیح نویسنده: آقای مصطفی رحماندوست یک مجموعه شعر با عنوان بازی با انگشت‌ها سروده‌اند که شامل  اشعار جالب برای بازی با دستان است. این کتاب توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است و شما می‌توانید آن را از فروشگاه کودک بامانو تهیه کنید.)

روش بازی: کودکان سه تا شش ماهه بازی با انگشتان دست را خیلی دوست دارند. شما می‌توانید اشعار مختلفی برای کودک بخوانید که معروف‌ترین آن «لی‌لی لی‌لی حوضک» است. در کتاب بازی با انگشت‌ها مجموعه کاملی از این شعرهای بانمک وجود دارد. روش بازی ساده است: دستان کودک را در دست بگیرید و خواندن شعر را شروع کنید، انگشتان کودک را به نوبت خم و باز کنید و در آخر شعر را با یک قلقلک یا شوخی کوچک به پایان برسانید.

دالی بازی، بازی کودکانه‌ای که خنده بر لبتون می‌آورد

هدف: شوخ طبعی، آشنایی با مفهوم پایداری اشیا

لوازم بازی: یک تکه پارچه، کتاب نمدی دالی بازی

روش بازی: بازی‌هایی مثل دالی بازی حس شوخ طبعی را در کودک پنج ماهه تقویت می‌کند. یک تکه پارچه را جلوی صورت‌تان بگیرید تا کودک صورت شما را نبیند. پس از چند ثانیه آن را پایین بیاورید و بگویید «دالی». این بار روش بازی را عوض کنید، پارچه را روی صورت‌تان بیندازید، به آرامی به گوش کودک نزدیک شوید و بگویید «دالی» کودک صورت شما را نمی‌بیند اما صدایتان را می‌شنود. پارچه را جلوی صورت‌تان عقب و جلو ببرید و بگویید «دالی»

دالی بازی را می‌توان به روش‌های مختلف انجام داد. یک روش دالی بازی، استفاده از کتاب است. انتشارات طلوع یک مدل کتاب نمدی دالی بازی تولید کرده است که کودک در صفحات آن باید چیزی که پنهان است را پیدا کند و به این ترتیب با مفهوم پیدا و پنهان آشنا شود. این کتاب چون از جنس نمد است پاره نمی‌شود و والدین می‌توانند بدون نگرانی آن را به دست کودک شش ماهه بدهند.

شما می‌توانید دالی بازی را با بیرون رفتن از اتاق و برگشتن، پنهان شدن پشت اشیای بزرگ مثل مبل و روش‌های دیگر که با خلاقیت‌تان می‌سازید بازی کنید.

بازی با جغجغه برای نوزادان چهار ماهه:

هدف: هماهنگی دست، آشنایی با ایجاد صدا

لوازم: جغجغه نوزادی

روش بازی: یک جغجغه را در دستان کودک قرار دهید و به او کمک کنید آن را تکان دهد. حالا جغجغه را به دست دیگرش بدهید و به او کمک کنید دوباره آن را تکان دهد. ببینید آیا چشمانش روی منبع صدا متمرکز می‌شود یا نه. انتظار داریم کودک بتواند جغجغه را به عنوان منبع صدا تشخیص دهد. دوباره جغجغه را تکان دهید و بگویید « جغجغه، جغجغه، جغجغه رو تکون بده» . کودک را تشویق کنید خودش جغجغه را تکان دهد. آنقدر این بازی را ادامه دهید تا کودک متوجه شود این دست اوست که باعث تکان خوردن جغجغه می‌شود.

برای کودکان شش ماهه می‌توان جغجغه بازی را چالش برانگیزتر بازی کرد. نوزادان شش ماهه از تکان دادن دست‌ها و پاهایشان لذت می‌برند. یک جغجغه بردارید و در دستان کودک بگذارید، آن را تکان دهید و بخوانید « جِغ و جِغ و جِغ، جغجغه» ، به کلمه جغجغه که رسیدید با شیطنت انگشتتان را به بینی کودک بمالید. حالا جغجغه را روی انگشتان پای کودک بگذارید و همین بازی را انجام دهید.

ماساژ آرامبخش کودک

هدف: آرامش نوزاد

لوازم: روغن ماساژ کودک

روش بازی: یکی از بهترین راه‌های ارتباط با کودک، ماساژ دادن است. درنوزادان مثل سایر انسان‌ها هورمون‌های نگرانی و اضطراب در بدن جمع می‌شود و کودکان گاهی با گریه و ناراحتی آن را تخلیه می‌کنند. ماساژ به کاهش این هورمون‌های اضطراب کمک می‌کند و باعث می‌شود نوزاد راحت‌تر بخوابد. برای ماساژ، دست‌هایتان را با روغن ماساژ کودک چرب کنید و به آرامی و با ملایمت شانه‌ها، دست ها، پاها و پشت کودک را ماساژ دهید.هم زمان با ماساژ کودک یک آواز یا لالایی زیبا برای او بخوانید و قربان صدقه‌اش بروید.

توپ بازی با نوزاد:

هدف بازی: رشد مهارت‌های حرکتی

لوازم: توپ نرم

روش بازی: توپ‌های بزرگ و نرم برای نرمش و تفریح نوزادان بسیار مناسبند. برای این بازی می‌توانید از توپ یوگا استفاده کنید. کودکتان را به شکم روی یک توپ بزرگ و نرم بخوابانید. کودک را محکم و با احتباط نگه دارید و توپ را به آرامی به عقب و جلو بغلطانید به طوری که نوزاد حرکت به اطراف را حس کند. برایش شعر بخوانید: قِل و قِل و قِل / عقب و جلو / قِل و قِل و قِل/ توپ من برو/ قِل و قِل و قِل / به چپ و به راست / قِل و قِل و قِل / نی نی اون بالاست / قِل و قِل و قِل / بالا و پایین / قِل و قِل و قِل/ دنیا رو ببین

به آخر شعر که رسیدید، پشت گردن کودک را ببوسید.

روش دیگر برای بازی با توپ این است که کودک را در آغوش‌تان بنشانید، توپ را در دست نوزاد بگذارید و کمک کنید آن را بیاندازد. زمانی که توپ افتاد بگویید : بوم! این بازی را بارها و بارها تکرار کنید. نوزادتان خیلی زود یاد می‌گیرد خودش توپ را بیاندازد.

منابع:

1. مریم مختار زادگان، نقش بازی در رشد کودکان از دیدگاه ژان پیاژه، ماهنامه الکترونیکی سیب
2. جکی سیلبرگ، بازی با نوزاد، انتشارات صابرین