همه چیز در مورد مراقبت های دهان و دندان کودک

برخلاف تصور اشتباه برخی از والدین، اهمیت دندان های شیری بسیار زیاد است. علی رغم اینکه این دندان ها موقت هستند و تا حدود 12 سالگی می افتند، اما سلامت آن ها نقش به سزایی در اعتماد به نفس کودک، تغذیه و سلامت جسمی او، سلامت دندان های دائمی و حفظ قوس دندانی دارند.

دندان های شیری نقش مهمی در تغذیه و توانایی جویدن غذا توسط کودک و سلامت جسمی او، صحبت کردن، لبخند زدن و ظاهر کودک دارند. داشتن دندان های سالم، باعث اعتماد به نفس کودک شده و بر زندگی اجتماعی او موثر است.

به علاوه، دندان های شیری هم مانند دندان دائمی، دارای ریشه و عصب هستند. بنابراین در صورت مسواک نزدن و عدم رعایت بهداشت و پیشرفت پوسیدگی، ممکن است دچار درد و عفونت بشوند که هم برای کودک آزار دهنده ست و سلامت او را به خطر می اندازد و هم بر روی کیفیت دندان دائمی تاثیرگذار است.

همچنین وجود دندان های شیری در فک، فضای لازم برای رویش دندان های دائمی را حفظ میکند و در صورت از دست رفتن زودهنگام دندان شیری و یا عدم درمان مناسب پوسیدگی، فضای لازم برای رویش دندان دائمی از دست میرود و ممکن است دندان دائمی به حالت نهفته بماند و یا خارج از قوس دندانی رویش پیدا کند و نیازمند درمان های پرهزینه تری شود.

از این رو رعایت بهداشت دهان و دندان از طریق مسواک منظم و استفاده از نخ دندان ضروری است. در این مقاله به بررسی نحوه بهداشت دهان در سنین مختلف کودکی، نحوه صحیح استفاده از مسواک و نخ دندان و نکات مربوط به آن می پردازیم.

 

ابتدا ببینیم مسواک مناسب کودک، چه ویژگی هایی دارد؟

  1. دارای موهای نرم (soft)
  2. دارای سر کوچک که به خوبی در دهان کودک قرار بگیرد.
  3. دارای دسته پهن که کودک به راحتی بتواند آن را نگه دارد.

 

مسواک مناسب کودک

 

چه زمانی باید مسواک کودک تعویض شود؟

معمولا عمر مفید مسواک ۳ ماه است و توصیه میشود بعد از این زمان، مسواک کودک تعویض شود.

البته با توجه به اینکه بعضی کودکان با مسواک بازی کرده، موهای آن را میجوند و... ، ممکن است خیلی زودتر از ۳ ماه نیاز به تعویض مسواک داشته باشند. در صورت مشاهده تغییر شکل ظاهری، قبل از ۳ ماه، مسواک را زودتر تعویض کنید.

 

مسواک برقی بهتر است یا مسواک معمولی؟

هیچ تفاوت معناداری بین مسواک معمولی و مسواک برقی وجود ندارد. بلکه روش مسواک زدن، مهمترین عامل در بهداشت دندان هاست نه نوع مسواک. اگر مسواک دستی، به صورت صحیح و کامل استفاده شود، از نظر عملکرد مشابه با مسواک برقی خواهد بود. گرچه گاهی صدا و لرزش مسواک برقی باعث اشتیاق کودک برای مسواک زدن میشود.

 

 

مراقبت های دهان و دندان صفر تا یک سالگی:

 

- قبل از رویش دندان ها، بهتر است لثه ها توسط دستمال یا گاز مرطوب تمیز شوند. یک گاز مرطوب را دور انگشت خود بپیچید و آرام روی لثه ها بکشید.

 

- از زمان رویش اولین دندان، تا رویش دندان های آسیا (دندان های انتهای فک) ، از مسواک انگشتی برای تمیز کردن دندان ها میتوان استفاده کرد. و پس از رویش دندان های آسیا، از مسواک معمولی کودک باید استفاده شود.

 

- از آنجایی که میکروب های دهان والدین، قابل سرایت به دهان کودک هستند، سعی شود از خوردن غذا و استفاده از ظروف مشترک با کودک ، خودداری شود.

 

- بعد از رویش دندان ها، پس از هربار تغذیه کودک در خواب (شیر مادر، شیر خشک، آبمیوه ها و ...)، حتما دهان شسته شده (کودک کمی آب بخورد) یا با گاز مرطوب روی دندان ها پاک شود تا از بروز پوسیدگی های شدید موسوم به پوسیدگی شیشه شیر (baby bottle caries) جلوگیری شود.

 

- بهتر است اولین ملاقات دندانپزشکی کودک در زمان رویش اولین دندان صورت گیرد و این ملاقات، نباید دیرتر از ۱۲ ماهگی یا یک سالگی کودک باشد.

 

مسواک انگشتی

 

مراقبت های دهان و دندان کودک از ۱ تا ۳ سالگی (نوپا یا toddlers):

 

- در این دوره مسئولیت بهداشت دهان کودک با والدین است. برای ایجاد عادت مسواک زدن و استقلال در آن، حتما اجازه بدهید کودک برای خود مسواک بزند. اما حتما نظارت داشته باشید و بعد از آن، خودتان دوباره برای کودک مسواک بزنید.

 

- از مسواک نرم، با سر کوچک برای کودک استفاده کنید.

 

- چون در این سن کودک نمیتواند محتویات دهان خود رابه طور کامل خالی کند و احتمال بلع وجود داره، استفاده از خمیر دندان توصیه نمیشود. میتوانید مسواک را با آب خالی یا آب نمک رقیق انجام دهید.

 

 - در صورتی که کودک مستعد پوسیدگی ست، با صلاحدید دندانپزشک، میتوان از خمیر دندان مخصوص کودکان، به اندازه یک عدد برنج استفاده کرد.

 

 - اگر دندان ها با هم در تماس هستند و فضای خالی بین آن ها وجود ندارد، استفاده از نخ دندان الزامی ست.

 

- در انتخاب نوع میان وعده ها برای کودک دقت کنید. بهتر است از مواد غذایی پوسیدگی زا (شیرین یا ترش و اسیدی و چسبنده) در زمان های مکرر در طول روز استفاده نشود و حتما بعد از مصرف، دندان ها توسط مسواک، تمیز شوند.

 

مراقبت از دهان و دندان کودک

 

مراقبت های دهان و دندان کودک از ۳ تا ۶ سالگی (پیش دبستان یا preschool ):

 

- همچنان مسئولیت بهداشت دهان و دندان کودک، بر عهده والدین است. حتما اجازه بدهید کودک برای خود مسواک بزند. اما حتما نظارت داشته باشید و بعد از آن، خودتان دوباره برای کودک مسواک بزنید.

 

- اگر کودک توان خارج کردن محتویات دهان را به طور کامل به دست آورده، میتوان از این سن خمیردندان فلورایددار استفاده کرد. اما حتما مقدار آن، به اندازه یک نخود باشد.

 

- اگر فاصله بین دندان ها بسته شده و دندان ها باهم در تماس هستند (خصوصا در دندان های انتهایی) حتما از نخ دندان نیز استفاده شود.

 

- در انتخاب نوع میان وعده ها برای کودک دقت کنید. بهتر است از مواد غذایی پوسیدگی زا (شیرین یا ترش و اسیدی و چسبنده) در زمان های مکرر در طول روز استفاده نشود و حتما بعد از مصرف، دندان ها توسط مسواک، تمیز شوند. یا حداقل به طور کامل با آب شستشو داده شده و ۲ بار در روز مسواک و نخ دندان دقیق و صحیح انجام شود.

 

نحوه مسواک زدن صحیح برای کودکان:

 

 - همانطور که قبلا اشاره شد، تا سن ۶ سالگی، مسئولیت بهداشت دهان و دندان کودک برعهده والدین است و مسواک زدن باید حتما توسط شما انجام بگیرد. اجازه دهید کودک هم دندان هایش را مسواک بزند و مشارکت داشته باشد و پس از آن خودتان دوباره برایش مسواک بزنید.

 

- بهترین و موثرترین شیوه در سنین کودکی، مسواک زدن به صورت افقی است. (برخلاف بزرگسالان که شیوه افقی ممنوع است و باعث آسیب به بافت لثه ها و ... میشود) مسواک را به صورت افقی روی سطح دندان ها گذاشته و به سمت جلو و عقب بکشید.

 

- دقت کنید که حتما تمام سطوح دندان یعنی سطوح خارجی و داخلی و سطح جونده دندان ها را به خوبی مسواک بزنید.

 

- مدت زمان مسواک زدن، باید در حدود ۱ تا ۳ دقیقه باشد. (این زمان، غیر از زمان نخ دندان کشیدن است) و ۲ بار در روز باید مسواک زده شود. اگر قرار است بدلیل عدم همکاری کودک، یک بار در روز مسواک زده شود، زمان آن حتما قبل از خواب باشد.

 

- برای سنین کمتر، میتوانید برای تسلط بیشتر روی دندان های کودک، بنشینید و سر کودک را روی پاهایتان بگذارید و یا کودک را در آغوش گرفته و سر کودک را روی آرنج دست بگذارید و با دست دیگر مسواک بزنید.

 

پوزیشن مسواک زدن برای کودک

 

نحوه کشیدن نخ دندان در کودکان:

 

- از حدود ۴ سالگی فضای بین دندان های آسیا در کودک بسته شده، و دندان ها در تماس باهم قرار میگیرند. از آنجا که مسواک نمیتواند فضای بین دندان ها را تمیز کند، استفاده از نخ دندان برای پیشگیری از پوسیدگی ضروری است. پس به محض اینکه مشاهده کردید فاصله بین دندان های کودک بسته شده، استفاده از نخ دندان را شروع کنید.

 

- هر شب قبل از خواب حتما از نخ دندان برای کودک استفاده شود.

 

- میتوانید از نخ دندان هایی که دسته نگهدارنده دارند استفاده کنید. این نخ دندان ها، کاربرد ساده تری دارند و برای کودک قابل پذیرش ترند.

 

- مانند روشی که برای مسواک زدن پیشنهاد شد، بنشینید و سر کودک را روی پای خود قرار دهید. نخ دندان را با حرکت اره ای و آرام، وارد فضای بین دندان ها کنید. یک بار نخ را به دندان جلویی تکیه داده و کمی بالا و پایین ببرید و یکبار به دندان عقبی تکیه داده و بالا و پایین ببرید (بدون اینکه از بین دندان ها خارج شود) و سپس خارج کنید. تا کاملا هردو سطح دندان تمیز شوند. برای تمام تماس های بین دندانی این کار را تکرار کنید.

 

floss holder

مقالات مرتبط

برو به اپلیکیشن